رؤیای نوشتن، حس زیبایی است که هر انسان حقیقت طلبی را جذب می کند. شوق به نوشتن، بازتاب همان حس شورانگیزی است که برای بودن و یافتن حقیقت هر واژه را وسیله هنرنمایی قرار داده تا زیباترین معانی درقالب ساده ترین عبارت ها بیان شوند، اما گاهی علل و عواملی سد راه رسیدن به این لذت هنری هستند، موانعی که هر طالب نوشتن را مردد می نمایند و مانع خلق و پرورش زیباترین تصاویر ذهن می گردند.
در اینجا به عواملی که مانع نوشتن می شوند ، اشاره می کنیم:
۱) بررسی موانع نویسندگی در وادی تفکر
با توجه به این که اصل و منشأ تغییر و تحول، تفکر انسان است، در وادی نوشتن که بازتاب اندیشه کمال طلب آدمی است، ذهن گسترش پذیر مبنای خلق معانی و مفاهیم عمیقی به شمار می آید که در بستر عباراتی زیبا به پرورش مضامین خاص می پردازد، اما همین منشأ تحول می تواند بستری برای شکست باشد. آنجا که علل و عواملی سد راه نوشتن می شوند، نویسنده با مشکلات و موانع مختلفی روبه رو می شود.
عوامل ذیل، در همین راستا باعث ضعف و نقص در نوشتن می شوند:
الف) عدم مطالعه
ذهن انسان دائم در حال تصویر سازی و کسب اطلاعات مختلف است. از همان ابتدا، مطالعه راهگشای انسان در مسیر رسیدن به رویاهایش بوده تا آنجا که خواندن و کسب تجربه، بیشترین تاثیر را در نویسندگی دارد، اما متأسفانه عدم توجه به این امر باعث بروز مشکلاتی در نویسندگی می شود. به همین دلیل، در بررسی موانع نویسندگی در وادی تفکر، عدم مطالعه به عنوان یک عامل منفی تأثیر بسیاری در ضعف نوشتاری انسان دارد تا آنجا که به عنوان یکی از مهمترین موانع، نویسنده را در نوشتن ساده ترین مطالب نیز دچار تردید می نماید و همین نکته بر مشکلات وی می افزاید.
هرگونه تفکری که آید پی راز
تصویر نگاه توست با راز و نیاز
گر در پی علم می روی غرق یقین
دریاب که نیست در تفکر ره ناز
اندیشه هر نویسنده ای برای بازسازی و تنظیم اندوخته های ذهن، نیاز به مطالعه دارد تا با آموختن و کسب تجربه بیشتر، به هماهنگی بین این اطلاعات بپردازد، اما عدم مطالعه با ایجاد اختلال در درک بسیاری از مجهولات، نویسنده را در اغلب موارد در مواجهه با موضوعات مختلف دچار سرگرمی و تردید می سازد که همین مطلب خود سبب ضعف وی در نویسندگی خواهد بود؛ زیرا پشتوانه هر نویسنده ای ذهن گسترش پذیر اوست که باید دائم در حال مطالعه و کسب تجربه بیشتر باشد.
ب ) بی توجهی به اصول نوشتاری
آشنایی با اصول نوشتاری، تأثیر فوق العاده ای در کیفیت نوشتن و زیبایی اثر دارد. در واقع، بدون رعایت این اصول هر نوشته ای نقص خواهد داشت، بنابراین در بررسی موانع نویسندگی در وادی تفکر، بی توجهی به اصول نوشتاری می تواند بیشترین تاثیر را در نوشتن داشته باشد. به همین دلیل اگر نویسنده ای به این اصول کمتر توجه کند، نوشته اش سست و بی پایه خواهد بود و در بیان افکارش نیز نمی تواند نظم و صراحت کلامش را رعایت کند و در این حالت، تأثیر نوشته اش نیز کمتر خواهد شد.
هر گونه نوشته ای که تفسیر شود
در قالب نظم باز تعبیر شود
هر معنی خوش که بوده در قالب لفظ
تعبیر همان بُوَد که تصویر شود
آنچه باید یک نویسنده موفق به آن توجه نماید، رعایت اصولی است که هم بر صحت کلام تأثیرگذار است و هم در لحن و جذابیت سخن، اما بی توجه بودن به این اصول بزرگترین مانعی است که می تواند نویسنده را در ارائه افکارش دچار تزلزل نماید تا حدی که نمی تواند واژه مناسب با معنا و مفهومی انتخاب کند که بیانگر حقیقت کلامش باشد. در این حالت، آن پیوستگی و نظم در نوشته اش رعایت نخواهد شد در نتیجه تأثیر کلامش نیز در خواننده کاهش خواهد یافت.
ج) عدم آشنایی با شیوه های نوشتن
نویسندگی هنری است که برای تبلور زیباترین نشانه های سخن به شیوه های مختلف بیان مزین می گردد. نویسنده ای که با این شیوه ها بیگانه باشد، نمی تواند لطافت و جذابیت سخنش را آشکار نماید. به همین دلیل، در بررسی موانع نویسندگی در وادی تفکر، عدم آشنایی با شیوه های نوشتن به عنوان یکی از مهمترین موانع باعث لغزش نویسنده در ارائه افکارش به شمار می آید. در این نقص نوشتاری، خیلی از مفاهیم و معانی بیان نخواهند شد و آنچه در قالب واژه ها ارائه می گردد، تفسیر نامفهومی از حقایق ذهن نویسنده خواهد بود.
با نقش هنر هزار تصویر دگر
پیدا شود اینچنین ز آوای هنر
هر گونه نوشته ای کزان خلق شود
اندیشه ناب بوده از بهر گهر
نویسنده ای که نتواند در وادی هنرآفرینی با این شیوه های هنری آشنا شود، تصویری که از ذهن خیال برانگیزش مصور خواهد نمود، یک تصویر محو شده و نامفهوم خواهد بود، بنابراین توجه و آشنایی با این شیوه ها اهمیت و تأثیر فوق العاده ای در موفقیت نویسنده دارد و می تواند زیباترین تصاویر ذهنش را در قالب واژه ها و عبارت هایی زیبا بیان کند. در این حالت است که یکی از بزرگترین موانع نوشتن از سر راه وی برداشته خواهد شد و هنر وی تبلور خواهد یافت.
د) نداشتن نظم و عدم برنامه ریزی
در نوشتن، برنامه ریزی نقش مهمی در موفقیت نویسنده دارد. با نظم، هر نوشته ای از پراکندگی در بیان و نقص در ارائه مفاهیم دور خواهد ماند، بنابراین در بررسی موانع نویسندگی در وادی تفکر، نداشتن نظم و عدم برنامه ریزی باعث سردرگمی خود نویسنده در بیان افکارش می شود و همین به عنوان یک خطای نوشتاری در نوع تفکر و چگونگی ارائه معانی تأثیر منفی خواهد گذاشت، بنابراین در هر نوشته ای رعایت نظم و داشتن برنامه می تواند طبق قانون، سبب تنظیم و بیان هنرمندانه مطالب می شود.
بی نظم اگر هدف بجویی در کار
صد نقص برون بیاید از هر گفتار
برنامه و نظم کار هر تدبیرست
بی آن نَبُوَد حقیقتی در پندار
زمانی که نویسنده افکارش را در قالب نوشته بیان می کند، برای ارائه معانی و مفاهیم ذهنش از واژه ها به عنوان واسطه بهره می برد تا بتواند هر نشانه ای را که در مسیر انتقال افکارش مؤثر واقع می شود، به عنوان نظم دهنده به اندیشه اش واسطه قرار دهد و به باورهایش در این مسیر معنا ببخشد، اما در این فعلیت تنها حس هنرمندانه و درک عمیق نویسنده می تواند اثربخش باشد و اگر نتواند به این توانایی دست یابد، در اثر نقص در نوشتن ، اثرش جذابیت کافی نخواهد داشت.
۲) بررسی موانع نویسندگی در مسیر احساسات
احساس در راستای تفکر نویسنده می تواند بیشترین تاثیر را در خلق یک اثر هنری داشته باشد، اما گاهی نویسنده به دلایلی در مسیر احساسات دچار ضعف می شود و نمی تواند بین تفکر و احساسش هماهنگی لازم را به وجود بیاورد. دراین حالت متأسفانه احساس نادیده گرفته می شود و نویسنده در بیان افکارش از جذابیت در کلام و صراحت و روشنی مطلب به دور خواهد ماند. این سستی و گسستگی در کلام می تواند از رغبت خواننده بکاهد.
در اینجا به مواردی اشاره می کنیم که می توانند در این راستا اثر بخش باشند:
الف) ترس از نوشتن
نویسندگی در واقع بازتاب احساس زیبایی است که تمام وجود نویسنده را در راستای افکارش به عشق و نیازی شور انگیز آراسته می سازد، اما گاهی این حس زیبا کمرنگ می شود تا جایی که به جرأت می توان گفت که در بررسی موانع نویسندگی در مسیر احساسات، ترس از نوشتن منفی ترین احساسی است که می تواند نویسنده را در ارئه مفاهیم مورد نظرش دچار تردید سازد. در واقع این ترس، به صورت مستقیم در تصمیم گیری و حتی نوع نگاه وی به زندگی و افکارش تأثیر خواهد گذاشت و وی را در بیان اندوخته های ذهنش دچار سردرگمی می نماید تا نتواند اثری جذاب و هنری خلق نماید.
گر نیست درون عاشقت جلوه ناب
بی شوق شوی درین میان غرقه خواب
در راه نوشتن اینچنین نیست تورا
جز نقش غلط که می نماید چو سراب
ترس از نوشتن، احساس منفی و نگاهی خطا گونه به اندیشه است تا جایی که نویسنده را در حالت ناآرامی و ترس از بیان افکارش دور می سازد. در واقع، قدم اول برای نویسندگی شجاعت و جسارت در بیان افکار است و اگر به هر دلیل این شجاعت کمرنگ شود، فرد در هیاهوی احساسی غریب، اراده اش ضعیف خواهد شد و دیگر نخواهد توانست اندیشه اش را راحت و صریح بیان نماید. در این حالت، در قالب شک و تردید بسیاری از اندیشه های زیبایش به فراموشی سپرده خواهند شد و پایه های استوار نویسندگی، در ذیل این احساس ناآرام فرو خواهند پاشید.
ب) ترس از نظر دیگران
یک نویسنده موفق و توانا هرگز نباید از قضاوت دیگران بترسد. به همین دلیل، در بررسی موانع نویسندگی در مسیر احساسات، ترس از نظر دیگران بیشترین تأثیر را در شکست نویسنده دارد؛ زیرا نگاهی که به افکار و اندیشه هایش دارد، با این ترس به ناآرامی و اضطرابی تلخ تبدیل خواهد شد و به جای آنکه از نظر دیگران به عنوان یک دیدگاه استفاده کند، خود را دائم تحت فشار روحی قرار می دهد که آیا مورد پذیرش دیگران خواهد بود یا نه و آیا مطالبش نقص و خطایی نخواهند داشت. حجم و تکرار مکرر این سؤالات، ذهن نویسنده را درگیر و نگران می سازد تا آنجا که امکان رشد و شکوفایی استعداد ها و توانایی هایش را از دست می دهد.
باید که رها شوی ز اندوه نهان
جایز نَبُوَد ز بهر خود یا دگران
هر چند قرین غم ز خود بی خبری
دریاب که شوق دل بُوَد اصل بیان
اما اگر نویسنده بتواند بر این ترس غلبه کند، توانایی تصویرنمایی واقعیت های ذهنش را خواهد داشت. در این حالت، آن ناتوانی و ضعفی که در بیان افکارش وجود دارد، از بین خواهد رفت و با اراده محکم، به نوشتن ادامه خواهد داد؛ زیرا موفقیت و تداوم نوشتن ارتباط مستقیمی با نوع نگاه نویسنده به قضاوت دیگران دارد که بی شک در انتخاب صحیح و پرورش افکارش نیز تأثیر خواهد گذاشت ولی متأسفانه با ضعف در این قسمت، موفقیتی حاصل نخواهد شد.
ج) هیجان منفی
در بیان احساسات، عواطف و آرزوها، نویسنده نیاز به هیجانی مثبت برای پاسخگویی به نیازهایش دارد، اما گاهی هیجانات منفی مثل ترس، اضطراب، تردید، فراموشی و نگرانی باعث ناتوانی وی در نوشتن می شوند. در این حالت، به جرأت می توان گفت در بررسی موانع نویسندگی در مسیر احساسات هیجان منفی بیشترین تأثیر را در عدم بیان افکار مثبت و ارائه خلاقیت های هنری دارد. با هیجان منفی نویسنده از ابراز بسیاری از خواسته هایش در قالب واژه ها و معانی زیبا و تأثیر گذار باز می ماند و در مسیر ارائه احساساتش، دچار ضعف و سستی خواهد شد.
در قالب ترس و اضطرابی بیجا
هرگز نرسی به فکر و رسمی پیدا
چون آنچه که لفظ بی نشان می جوید
تصویر حقیقتی بُوَد در معنا
با هیجان منفی، نقشه ای که نویسنده در ذهنش طراحی نموده، نمی تواند راهگشای نوع بیان وی باشد. در این حالت، بسیاری از انرژی های منفی در مسیر نوشتن وی را دچار تردید و نگرانی خواهند ساخت و در نتیجه، با اختلال در نوع بیان و ترس از جسارت در هنرنمایی احساساتش، نوشته ای سست و ناقص ارائه خواهد داد. با این هیجان، تصویری که باید در مسیر آرزوهایش مصور شود، محو می گردد و رؤیایی که باید از طریق نوشته ای ایده آل به زندگی بشر معنا ببخشد نیز در هاله ای از تردید پنهان خواهد شد.
د) نداشتن تمرکز
یکی از مؤثرترین عوامل در موفقیت نویسنده، دقت و تمرکزی است که می تواند محو خیال پردازی و پرورش افکارش باشد، بنابراین در بررسی موانع نویسندگی در مسیر احساسات، نداشتن تمرکز به عنوان یکی از عوامل شکست نویسنده باعث پریشانی و گسستگی در افکار وی می گردد. آنچه که باید در قالبی از واژه ها و معانی خاص بیان شود، تحت تأثیر این عدم تمرکز، تصویر غلطی از واقعیت های ذهن نویسنده را منعکس خواهد ساخت و این به معنی عدم موفقیت وی در مراحل مختلف نوشتن است.
گر نیست تو را تمرکزی در گفتار
در لفظ نیاید اینچنین هر پندار
گر جلوه بی نشان حکمت گم شد
صد نقش دگر بیافریند در کار
داشتن تمرکز به عنوان مرکز تغییر و تحول در نوشتن، می تواند باعث انسجام متن و تأثیر گذاری بیشتر نوشته شود، اما اگر به هر دلیلی نویسنده به این حس زیبا دست پیدا نکند، در تصویرآفرینی ذهن و بیان منطقی افکارش دچار سردرگمی خواهد شد و حق مطلب را ادا نخواهد نمود. در چنین حالتی، آنچه باید به صورت یک کلیت تغییر یافته بیان شود، باعث عدم نظم نوشته خواهد گردید و با این نقص نشانه هایی که می توانند در باور هر نویسنده نقش راهنما را ایفا کنند، در باور وی گم خواهند شد.
هـ) سرکوب نمودن تخیلات
خیال در پرورش افکار و تبلور آرزوها نقش مهمی را ایفا می کند. نویسنده از طریق خیال پردازی، می تواند بسیاری از اندیشه های مکتوم و باور هایش را در قالبی از هنر و در نمایشی از صورشناخته شده ذهن ارائه دهد. به همین دلیل، در بررسی موانع نویسندگی در مسیر احساسات، سرکوب نمودن تخیلات تأثیر بسیاری در کاهش جذابیت و نقص نوشتاری دارد تا جایی که گاهی نویسنده در بیان بسیاری از تمایلاتش دچار تردید می شود و نمی تواند افکارش را به صراحت بیان کند.
گر رنگ خیال محو گردد ز وجود
پیدا نشود دگر به دل بود و نبود
هرگز نَبُوَد برای تصویر دگر
بی نقش خیال هیچ رنگی پیِ جود
اگر نویسنده نتواند به ارزش خیال پردازی و نقش آن در نوشتن پی ببرد، طی علل و عوامل مختلف این قدرت خیال در درونش تضعیف خواهد شد و آنچه را که باید در صور قابل تفسیر و نمایشی از حقایق درونش بیان کند، به صورت رمزگونه سرکوب خواهد نمود. در این حالت، قدرتی که می تواند از هر واژه ساده در قالب خیال عمیق ترین مفاهیم را منتقل کند، تحت تأثیر هیجان و ترس نابود خواهد شد و اینجاست که نویسنده هرگز نمی تواند لذت خیال پردازی را با جذابیت کلامش تجربه نماید.
۳) بررسی موانع نویسندگی در جهت مهارت های حرفه ای
آنچه در هر نوشته، واسطه تحول و تأثیرگذاری بیشتر در خواننده به شمار می آید، مهارت هایی است که در جهت زیبا نمایی و جذابیت نوشته با اصول نوشتاری هماهنگ می نمایند، اما اگر نویسنده این مهارت ها را کسب ننماید، از تغییر و تحولی که می تواند بیانگر هنر و خلاقیت وی باشد دور می ماند. در اینجا به مواردی اشاره می کنیم که در همین راستا، مانع موفقیت نویسنده به شمار می آیند.
الف) پرهیز از تکرار و تمرین
نوشتن، بازتاب هنر و خلاقیت نویسنده است، اما تمرین و تکرار می تواند این هنر را تقویت نماید. با توجه به این که عدم رعایت این نکته در نوشتن مشکل ایجاد می نماید، در بررسی موانع نویسندگی در جهت مهارت های حرفه ای، پرهیز از تکرار و تمرین به عنوان یکی از موارد منع موفقیت نویسنده، تأثیر بسیاری در شکست وی دارد؛ زیرا تکرار در نوشتن به مهارت نویسنده می افزاید و با این روش است که قدرت تمرکز و خیال نویسنده نیز تقویت می گردد.
گر نیست تو رانشانه ای بهر نیاز
از بهر نوشتنت نباشد ره باز
تصویر چنین نشانه ای محو شود
هر گونه تفکری نشیب است و فراز
اگر نویسنده از تمرین و تکرار دوری کند، نمی تواند در طی مراحل نوشتن مهارت و توانایی لازم را به دست آورد؛ زیرا تکرار به صورت مستقیم در نوع نگاه و پردازش واژه ها و انتخاب معانی تأثیرگذار است و اگر نویسنده نتواند با تمرین این مهارت را کسب کند، صد در صد در انتقال معانی و مفاهیم مورد نظر دچار ضعف خواهد شد و در این حالت است که نقص نوشتاری وی را از عکس العمل مناسب باز خواهد داشت و با این خطا، در تصویر آفرینی افکارش نیز دچار مشکل خواهد شد.
ب) عدم آشنایی با زیبایی های ادبی
هر نوشته ای علاوه بر ارائه معانی و مفاهیم خاص که متناسب با موضوع انتخابی است، منتقل کننده احساسات و عواطف نویسنده نیز خواهد بود. اگر متن ارائه شده عاری از زیبایی های ادبی باشد، میزان تأثیرگذاریش در خواننده کاهش خواهد یافت، پس در بررسی موانع نویسندگی در جهت مهارت های حرفه ای، عدم آشنایی با زیبایی های ادبی می تواند جذابیت اثر را کم کند؛ زیرا گرچه یک متن ساده نیز زیباست، اما همین متن به ظاهر ساده نیز در واقع به برخی از زیبایی های ادبی از جمله صراحت در گفتار و انسجام و گزینش واژه های مناسب آراسته است.
هر جلوه که در نوشته پیدا باشد
تصویر هزار نقش زیبا باشد
بی جلوه دگر نباشدش تصویری
زیبایی هر نشانه رسوا باشد
در صورتی که نویسنده نتواند افکارش را همگام با احساساتش در مسیر این جلوه های ادبی منتقل کند،گرفتار خطا و لغزش های بسیاری در نوشتن خواهد شد که هر مورد به صورت مستقیم، می تواند از خلاقیت اثرش بکاهد، پس توجه به این مهارت می تواند نواقص نوشتاری را کاهش دهد و ذهن نویسنده را درگیر زیبایی های ادبی، متمایل به بیانی ادبی و هنری سازد که خود در جایگاه یک اثر هنری، بیشترین تأثیر را در اندیشه خواننده خواهد داشت.
ج) ساده نویسی مفرط
اگرچه ساده نویسی یک هنر است و هر کس بتواند مفاهیم عمیق را در واژه هایی ساده و زیبا بیان کند، در واقع یک نویسنده هنرمند خواهد بود، اما در بررسی موانع نویسندگی در جهت مهارت های حرفه ای، ساده نویسی مفرط به عنوان یکی از علل مؤثر در نقص نوشتاری می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در نوشتن شود؛ زیرا اگر ساده نویسی از حالت طبیعی خودش خارج شود، جذابیتی در نوشته ایجاد نخواهد کرد و با این نقص نویسنده در ارائه یک متن ادبی دچار مشکل خواهد شد، بنابراین رعایت این اصل و کسب مهارت کامل می تواند راهگشای نویسنده در حل این معضل باشد.
هر نقش اگر نبوده در بند خیال
در سادگیش بُوَد فقط رنج و ملال
چون نقش بیافریند اینگونه به ذهن
باشد ره این نشانه پایبند کمال
هر چقدر نوشته ای ساده هم باشد، باید باز هم به برخی از صور ذهن و نقش های زیبایی که خلاقیت فکر نویسنده می سازد آراسته باشد که در اصل بودن آن نوشته، تنها یک خبر یا عکس العمل ذهن بدون حس و حال هنری خواهد بود، بنابراین برای اینکه این نقص برطرف شود، نویسنده باید حداقل با ساده ترین مهارت های حرفه ای آشنا باشد و از ساده نویسی مفرط بپرهیزد تا در مسیر تأثیر گذاری بر ذهن خواننده، بتواند خلاق و مؤثر باشد.
د) کنجکاو بودن
نقش تفکر در نویسندگی، به بازتاب زیباترین نگاه نویسنده به زندگی بستگی دارد. کنجکاو بودن در واقع، واسطه ای برای تبلور افکار و اندیشه های پنهان انسان است، چنان که در بررسی موانع نویسندگی در جهت مهارت های حرفه ای، می توان کنجکاو نبودن را دلیلی برای عدم موفقیت نویسنده در مسیر بیان واقعیت هایی دانست که از ذهن تحلیل گر وی نشأت می گیرد. بدون کنجکاوی، نویسنده نمی تواند دلایل و علل مختلف اثبات مجهولات را پیدا کند، بنابراین نوشته اش یکنواخت خواهد شد و جذابیت کافی را نخواهد داشت.
گر نیست تو را نشانه ای از حکمت
هرگونه تخیلی نماید غفلت
در لفظ نشیند اینچنین معنایی
بی درک نباشد این حقیقت،رحمت
کنجکاوی می تواند تصویر روشنی از آینده را به نویسنده نشان دهد. نگاهش در مسیر باور های شناختی، به اصول معرفتی ورای درک واقعیت ها مزین خواهد شد. در حالی که بدون آن هر تصویری که ذهن برای آرزوهایش مصور می نماید، یک تصویر محو شده در باوری غریبانه خواهد بود که حتی برای خود نویسنده هم غیر قابل اثبات بوده و نمی تواند بیانگر زیبایی های درون و واقعیت های ادراکی وی باشد و این یعنی؛ خطای مکرری که ذهن نویسنده از طریق آن از تصویر آفرینی و خلاقیت دور می ماند.
عللی که ذکر شد، بیانگر مواردی است که نویسنده درگیر آنها از بیان بسیاری از افکار و آرزو های پنهانش باز می ماند. با وجود این موانع، دیگر یادگیری و آموزش نویسندگی نمی تواند بازتابی برای احساسات پاک نویسنده باشد، بلکه تنها یک تصویر برای انتقال افکاری خواهد بود که امکانی برای نقش آفرینی آنها نیست. برای اینکه بتوان نویسنده موفقی شد، باید این موانع را از سر راه برداشت و با تفکری باز و اندیشه ای عمیق با شوق و هیجان مثبت، تفکرات خاص خویش را گاه ساده و هنری و زمانی در اوج خلاقیت و جذابیت کامل، در قالب مناسب ترین واژه ها و معانی بیان نمود.
ملیحه هدایتی
دیدگاهتان را بنویسید